Rijk de Jong / Aristide von Bienefeldt

Als ik de baas zou zijn van het Polygaamjournaal (open brief aan Philip Freriks)

DE ZUS DIE ANNA MAGNANI NIET WAS | De avonturen van mijn rode flesje | LEER MIJ WALTER KENNEN, recensies, ect | the english page | bekentenissen van een stamhouder | een beschaafde jongeman | immer met moed | email | publicaties | français | solutions

                                                                                            Londen, 1 juni 2004
      Heer Freriks,         
      nu u (ongetwijfeld uit hoofde van uw functie als nationale preveltijger) uw ambities niet langer onder controle lijkt te hebben - en ik mezelf als slachtoffer van uw carrièreplanning beschouw - dwingt u mij de trom te roeren.
     Nee! Nee! Ik wil het nu eens niet hebben over de steekjes die u zo nu en dan laat vallen als u het achtuurjournaal oplepelt of de o zo verantwoorde en de daardoor jammer genoeg zelden geslaagde kwinkslagen die u over het scherm smijt als u bruggetjes probeert te slaan naar het weerpraatje (al zou ik over dit aspect van uw persoonlijkheid best een paar interessante stukjes kunnen schrijven - de titels die me spontaan te binnen schieten zal ik u besparen), nee, ik wil het hebben over uw literaire aspiraties.
      Tot voor kort schreef u nog pretentieloze boekjes over het zoete Franse leven, die, ook al gebruikte u een enigszins oubollige polderpen gedoopt in soixante-huitard inkt, nog wel enige wetenswaardigheden bevatten waar je mee uit de voeten kon - zoals het verslag van een wandeling door de lichtstad die de meridiaan van Arago volgt en de daarop door Dibbets aangebrachte koperen plaatjes of nuttige gidsjes waarin u toeristen zo knap voordoet in welke bochten ze hun tong moeten manoeuvreren als ze in een boulangerie een croissant willen bestellen.
      Hoewel ik natuurlijk slechts kan gissen naar wat er zich in uw brein afspeelde toen u zich voorbereidde op uw laatste product, Gare du Nord, sluit ik niet uit dat er een beslissend moment geweest moet zijn waarop u besloot uw stijl aan een integrale opleukbeurt te onderwerpen. Een gokje: was het misschien die keer dat u Marjon de Hond echt aan het lachen maakte toen u een ondeugend linkje legde tussen een bosbrand in Australië en onweersdreiging in de Bilt?
      Hoe het ook zij, het resultaat vervult me met de grootst mogelijke zorg: het spijt me te moeten zeggen dat Gare du Nord, als er een toptien van gekunsteld in elkaar gezette boeken bestond, met stip naar de allerhoogste plaats gekatapulteerd zou worden. Het poëtische meesterwerkje dat u inelkaar geflanst denkt te hebben met als doel uw lezers op een frivole manier in te wijden in de wereld van de Franse nachttreinen waar uw lange en eerbiedwaardige carrière ooit een aanvang nam, is niets anders als kneuterig gebrabbel met het letterkundig niveau van een boerenbruiloftgedicht. Dit bij voorbeeld:

  

      En dan, knoflook in de metro.
      Frankrijk als land van sterke geuren.
      En Turkse toiletten.         
      Poepen als evenwichtsoefening.
      Hoe geen natte broekspijpen te halen?
      Vooral als je doortrok.
      
      Heer Freriks, ik weet niet hoe u reageert als ú een onleesbaar boek probeert te lezen, maar als ik in een tenenkrommend universum verzeild raak krijg ik de neiging op zoek te gaan naar de spreekwoordelijke parel temidden van al die zwijnerij. Zo leek het me een aardig idee om het humoristische gehalte van uw boek eens te peilen. Neem nou dit zinnetje - kek, staccato en op een nieuwe regel beginnend zoals u bijna alle zinnen tot en met pagina 48 op een nieuwe regel begint:

  

      De Gaulle met een wilde havanna in zijn snufferd. 

 

      Persoonlijk ben ik niet direct een voorstander van een woord als ''snufferd'', maar als ik mijn ogen dichtknijp en heel sterk aan het achtuurjournaal denk met u als voorlezend middelpunt, dan ben ik best bereid mijn mondhoeken eventjes opwaarts te drukken. Maar de lach legt het al gauw af tegen een grimas van het allerzuinigste soort als je oog op de volgende zin valt:  

    

      Dat had Hiltermann eens moeten zien...
      
      Over de vraag waarom u het pad van de droefdichterij ingeslagen bent om uw spoorleven te boek te stellen, hoef je niet lang na te denken: dat poëziealbumproza van u is een goedkope maskerade om te verhullen dat u eigenlijk helemaal niets te vertellen heeft over de tijd dat u als nachtconducteur door het land van Molière raasde. Tevergeefs heb ik in uw spoorboekje - met op de omslag een foto van uw nog zo lekker jong ogende snufferd - gezocht naar grootse railmomenten. Maar wat u ons ook voorschotelt, decadente slemppartijen à la La Grande Bouffe zijn ver te zoeken, net zo min als duels tussen adellijke dames met een kus van uw kersenrode lippen als inzet, om nog maar te zwijgen over interessante messentrekkerijen en moordenquêtes als in Murder on the Orient-Express. En waar zijn de nachten vol blinde passie? U probeert ons toch niet wijs te maken dat u in die chique expresstreinen gewoon sliep, meneer Freriks?
      Als ik al een bloedstollend avontuur heb kunnen vinden moet het dat zijn waarin u heel dartel oh yes! uitroept als een gefortuneerde Engelsman aan u vraagt of u misschien gay bent. De suspense van dit moment - dat we zonder aarzelen kunnen uitroepen als het finest hour van   uw spoorwegbestaan - ligt in de onfortuinlijke omstandigheid dat u toentertijd slechts één betekenis van het woord gay bekend was.     
      Ja, en dan gebeurt het onvermijdelijke: als lezer vat je terstond een diepe verbondenheid op met die Brit die zich - nadat u hem ruw op zijn nummer zette - al net zo gefrustreerd gevoeld moet hebben als ik na het lezen van Gare du Nord - met dit verschil hij nog wraak kon nemen door u geen cent fooi geven voor een avondje babysitten.
      Nu wil het toeval - voorzover je in zo'n geval van toeval kunt spreken - dat ik deze heer onlangs in een nachtclub tegen het lijf liep. Hij bleek zich u net zo goed te herinneren als u hem.
      Toen ik hem inlichtte over die wat sneue rol die u hem in uw boek toebedeelt, antwoordde hij een beetje samenzweerderig dat hem dat niets verbaasde. Ik ben er niet achter kunnen komen wat hij daarmee bedoelde, maar het viel me wel op dat zijn snufferd, telkens als hij uw naam uitsprak, een beetje rood aanliep.
      Verdere details over uw treffen met deze gentleman, die hij me toefluisterde terwijl hij de ene fles champagne na de andere liet aanrukken, zal ik hier onvermeld laten (ik ben geen roddeljournalist, niet uit principe maar omdat ik nooit gevraagd ben), al kan ik u verzekeren dat zijn fooien tegenwoordig zeer de moeite waard zijn.
      Oh yes! Zou ik nog bijna vergeten: u krijgt zijn regards. Zijn warm regards. 
      Die van mij zijn iets minder warm, maar daar kan verandering in komen als u de vijftien euro die ik voor uw spoorboekje neergeteld heb op mijn rekening terugstort. Mijn banknummer is bij de redactie bekend.
      Hoogachtend,
      Aristide von Bienefeldt.